معرفی
موقعيت جغرافيايي
استان گلستان با مساحتي 22000كيلومتر مربع در ناحيه جنوب شرقي درياي خزر واقع شده است.براساس آخرين تقسيمات كشوري در سال 1375، شهرستان‌هاي استان گلستان عبارتند از: بندر تركمن، علي‌آباد، بندر گز، كردكوي، گرگان، گنبد كاووس و مينودشت. شهر گرگان مركز استان گلستان مي‌باشد
استان گلستان از لحاظ ناهمواري به دو قسمت جلگه‌اي و كوهستاني تقسيم مي‌شود. امتداد و جهت رشته‌كوه‌هاي البرز، مانند ديواري مرتفع و طولاني، خط ساحلي و جلگه‌هاي كناره‌اي درياي خزر را محصور كرده‌است و شيب زمين از ارتفاعات به سوي جلگه و درياي خزر كاهش مي‌يابد. در قسمت جلگه‌هاي سواحل‌جنوبي و شرقي درياي خزر، در اثر حركات زمين ساختي و بادهاي محلي، تپه‌هاي ماسه‌اي ساحلي تشكيل شده‌و سد طبيعي و كم ارتفاعي بين جلگه و دريا پديد آمده است. در البرز شرقي، جهت و امتداد رشته كوه‌ها به سوي‌شمال شرق است و به تدريج از ارتفاع آن‌ها كاسته مي‌شود. رشته كوه جنوبي، آن "ابر كوه" است كه بلندترين نقطه‌آن در "قله شاوار" به 3945 متر مي‌رسد. رشته كوه شمالي آن "شاهكوه" است كه به صورت ديواري در مقابل‌جلگه گرگان قرار دارد و ارتفاع آن در قله "پيرگرد" به حدود 3204 متر مي‌رسد
جمعیت استان
استان گلستان در سال مذكور، حدود 1426000 نفر جمعيّت داشته است. كه از اين تعداد 29/41 درصد درنقاط شهري و 71/58 درصد در نقاط روستايي و عشايري سكونت داشته‌اند.
تاريخ و فرهنگ
سابقه سكونت و استقرار جماعت‌هاي انساني در ناحيه گرگان به هزاره قبل از ميلاد مي‌رسد. شهرباستاني جرجان كه اينك آثار آن در نزديكي شهر گرگان فعلي به جامانده است، در گذشته يكي از شهرهاي مهم‌ايران بود كه در مسير جاده ابريشم نيز قرار داشته است. گرگان امروزي كه در گذشته استر آباد نام داشت. يكي ازشهرهاي قديمي ايران است. تركمن‌ها در شمال استان بويژه در شهرهاي گنبد و بندرتركمن زندگي مي‌كنند. اقدام‌ديگري از جمله بلوچ، ترك، افغان و ارمني نيز در استان گلستان زندگي مي‌كنند كه بسياري خصايص قومي وفرهنگي خود را حفظ كرده‌اند. مردم اين استان در شهرستان‌هاي گنبد و بندر تركمن اكثراً سني مذهب و در سايرشهرستان‌ها شيعه دوازده امامي هستند.
آب و هوا
استان گلستان، با توجه به موقعيت جغرافيايي، تحت تأثير عرض و ارتفاع جغرافيايي، رشته كوه‌هاي‌البرز، دوري و نزديكي به دريا، بيابان‌هاي جنوبي تركمنستان، وزش بادهاي محلي و ناحيه‌اي و پوشش متراكم‌جنگلي قرار دارد و آب و هواي گوناگوني دارد. شمال شرقي استان، به ويژه در شرق درياي خزر و حد فاصل‌گرگان رود تا مرز تركمنستان، به علت دوري از اثرات درياي خزر، كاهش ارتفاعات البرز شرقي، وسعت جلگه‌ساحلي و نزديكي به بيابان‌هاي قره قوم و قزل قوم (در جمهوري‌هاي آسياي ميانه) خشكي و گرماي هوا مواجه‌است و دورترها به نيمه خشك (نيمه بياباني) تبديل مي‌شود .
در اين منطقه، ميزان بارندگي سالانه اندك است وبه علت كاهش رطوبت هوا، گرماي آن افزايش مي‌يابد و اختلاف شديدي بين دماي شب و روز و دماي‌سردترين و گرم‌ترين ماههاي سال به وجود مي‌آيد. در منطقه جنوب غرب استان به علّت نزديكي به ارتفاعات،از جمله در شهرهاي كلاله و مينودشت، تغييرات ديگري در آب و هواي استان ايجاد مي‌شود و با افزايش واعتدال دما، شرايطي مشابه آب و هواي معتدل مرطوب خزري پديد مي‌آيد .
صنايع دستي و سوغاتي ها
عمده‌ترين صنايع دستي استان گلستان عبارتند از: ابريشم بافي، قاليبافي، نمدمالي،زيلو جاجيم، ظروف و مجسمه‌هاي چوبي و پارچه بافي كه توليد آن‌ها در سراسر استان گلستان به ويژه در نواحي‌جنگلي و در تركمن صحرا رواج دارد. مهّم‌ترين سوغاتي‌هاي استان نيز عبارتند از: قاليچه، پشتي‌هاي تركمني،جاجيم، صنايع دستي چوبي و حصيري و... كه براي جهانگردان بسيار جالب توجه است.
موزه ها
آثار باستانی و جاذبه های گردشگری
ميل گنبد قابوس،گنبد كاووس
بناي آجري ميل گنبد از نقطه نظر عظمت معماري، ويژگي‌هاي هنري و تكنيكي‌در زمره بزرگترين مفاخر معماري قرن چهارم هجري قمري ايران به شمار مي‌رود. ساختمان اين ميل كه آرامگاه‌شمس المعالي قابوس بن وشمگير زياري است، در بالاي تپه‌اي در ميان پارك بزرگ شهر گنبد كاووس واقع شده‌و عناصر تزئيني و ساختارهاي متناسب، موزون، مستحكم و زيبايي ساختمان ميل از سه قسمت شالوده، ساقه‌و گنبد مخروطي تشكيل شده كه روي هم رفته 55 متر ارتفاع دارند. ساقه اين گنبد بر روي پايه‌اي مدور قرارگرفته كه 2 متر آن بيرون از زمين است و قسمت مهمي از آن در داخل زمين قرار دارد.
در بدنه ساقه بنا 10 پره‌مثلثي در فواصل معين و با تناسب زيبا تعبيه شده است. ساقه ميل در بالاي در ورودي دو رشته كتيبه كوفي‌آجري دارد كه يكي در ارتفاع 8 متري از سطح زمين و ديگري زير پاكار گنبد طراحي و اجرا شده است. هر دوكتيبه مشتمل بر يك عبارت تاريخي است و نشان دهنده سال (397 ه . ق و 375 ه . ش) است. خطوط كوفي‌ساده اين كتيبه‌ها به طور برجسته و زيبايي كار شده و از هر جهت با ساختار ساختمان آرامگاه متناسب است
سراسر بدنه بنا از آجر پخته قرمز رنگ ساخته شده است. آجرهاي سخت اين بنا كه در نهايت پختگي واستحكام است، در طول قرن‌ها به علّت تابش آفتاب به رنگ زرد طلايي زيبايي درآمده است. گنبد مخروطي بنابه ارتفاع 18 متر بر روي ساقه بنا قرار دارد و بر خلاف اكثر گنبدهاي آرامگاهي يك پوش است و شيب تند وسطح صاف و صيقلي دارد. بر بالاي سردر ورودي بنا دو رشته مقرنس زيباي ساده كار شده كه جزو اوّلين نمونه‌مقرنس‌هاي هنر اسلامي ايران به شمار مي‌رود. اين بنا در سال 397 ه . ق توسط شمس المعالي قابوس بن‌وشمگير آل زيار جهت آرامگاه شخصي بنا شده است. نامبرده فرمانرواي آن روزگار گرگان بود و دانشمندي،سلحشوري و مشوق علم و هنر معروف بود. وي در سال 402 ه . ق وفات يافت. اين آرامگاه در فهرست بناهاي‌تاريخي ايران به ثبت رسيده است
پل آق قلا، گرگان
درياي خزر،بندر تركمن
سواحل گوشه جنوب شرقي، قسمتي از ضلع شرقي و جنوبي درياي خزر به استان گلستان محدود است.كناره‌هاي دريا عموماً پست و ماسه‌زار است كه در بعضي نقاط به صورت تپه‌هاي ماسه‌اي درآمده است.درياي خزر نقش تعيين كننده‌اي در آب و هواي سواحل شمال ايران دارد. زيبايي‌هاي كم نظير سواحل استان‌گلستان نيز به موجوديت و حفظ شرايط زيستي اين دريا بستگي دارد. در محدوده استان گلستان دو اسكله بندرگزو بندر تركمن با كاركردهاي ترابري و تفريحي و تفرجي فعاليت مي‌كنند.
پارك ملي گلستان،گرگان
زيستگاه‌هاي مهمّي از قبيل لووه، دشت، تخته ايران، يان بلاغ وگليداغ و منطقه حفاظت شده قورخود اطراف پارك ملي گلستان واقع شده‌اند.مهّم‌ترين گونه‌هاي جانوري پارك ملي گلستان عبارتند از: خرگوش، ببر، عقاب طلايي، گرگ، روباه، يوزپلنگ،تشي، خرس، سمور، گربه جنگلي، عقاب، شاهين، بزكوهي، خوك وحشي، آهو، گوزن، مرال، قوچ و ميش، انواع مار،انواع ماهيان، دال سياه، دليجه، طرلان، و بالابان و...مهّم‌ترين گونه‌هاي گياهي پارك ملي گلستان عبارتند از: توسكاي قشلاقي، كلهو، انجير، توت، ملج، داغداغان، ازگيل، وليك، زالزالك، گلابي وحشي، شيرخشت، گردو، تمشك، گون، درختچه‌هاي زرشك، درمنه، خارشير، تغ،گز وغيره
از سده‌هاي پيش اين‌منطقه محل گذران اوقات فراغت مردم گرگان و روستاهاي اطراف آن بوده است. زيستگاه‌هاي مهمّي از قبيل‌تركت، چلستان، قلقله، آق‌رضا، چكل گدا، لنده كوه، تالو، خوش دستي، لندو و مغزي در اطراف منطقه حفاظت‌شده جهان نما قرار گرفته‌اند.
مهّم‌ترين گونه‌هاي جانوري آن عبارتند از: كل، بز، قوچ، ميش، پلنگ، گرگ، خرس، مرال، جغدها، عقاب‌ها،شوكا، راسو، شغال، خارپشت‌ها و... مهّم‌ترين گونه‌هاي گياهي آن عبارتند از: راش، آزاد، زرشك، سرخدار، كلاه‌مير حسن، بلندبازو، نمدار، گل گاوزبان، كچف، راس و درمنه
رودخانه‌ها و چشمه‌هاي مهّمي در منطقه حفاظت شده جهان نما جريان دارند از قبيل سفيد رود، تركت، مغزي وچهارباغ و چشمه‌هاي زيارت، مغزي، مار سنگ، اسبومرگاه، شاه پسند، حاجي آباد، گچيان، مراد چشمه، وارا،خوش دستي، كلي چال، قورمه تو، پائيزبن و... در اطراف آن مي‌جوشند
آثار تاريخي منطقه حفاظت شده جهان نما عبارتند از: آب انبار، قبرستان‌هاي قديمي در كمرسرك و جلينگ‌بلينگ، امام‌زاده رضي و مرضيه و برج رادكان غربي
مسجد جامع گرگان،گرگان